40 lat od matury – co się zmieniło?

Moja koleżanka z SGH wybiera się na spotkanie jej liceum z okazji 40-lecia matury. Tak, tak, ja też zdawałem maturę ponad 40 lat temu – tzw “małą maturę” (O’levels) w 1981 roku oraz “dużą maturę” (A’levels) dwa lata później. Szmat czasu. W związku z przygotowaniami do tego spotkania, zapytała mnie co bym uznał za największe zmiany, które zaszły w ciągu ostatnich 40 lat.

Oto co jej odpisałem. Ciekaw jestem co jeszcze dołożylibyście do poniższej listy?

Polityczne:

– koniec ery kolonializmu (w połowie lat 70-tych niepodległość odzyskało kilka państw w Afryce, a Zimbabwe chyba dopiero w 1980 roku)

– rozpad ZSRR

– rozpad RWPG oraz Układu Warszawskiego

– światowy upadek komunizmu (niewiele państw pozostało; czasami zamiana w system autokratycznych kleptokratów)

– nie ma HZ na SGPiSie (bo podział na handel wewnętrzny i zagraniczny nie ma sensu w gospodarce rynkowej)

– rozszerzenie UE i NATO

– upadek apartheidu

– w PRL mieliśmy 3 kraje sąsiedzkie; żadne z nich dziś nie istnieje (DDR, ZSRR, Czechosłowacja) i zamiast tego mamy dziś aż 7 państw sąsiedzkich

– wolne wybory i spadek frekwencji z 90+% do zaledwie 50%

– infantylizacja polityki

– brak mężów stanu myślących o dobru wspólnym (pojawili się w Polsce na początku lat 90-tych i niestety gwałtownie zniknęli)

– ogromny regres również w krajach o “stabilnej” demokracji

Społeczne/technologiczne:

– prawo wyborcze dla kobiet w Szwajcarii (chyba ostatni kraj w Europie)

– wolne weekendy

– poluzowanie więzów społecznych w PL (kiedyś ludzie współpracowali w kolejkach oraz z sąsiadami)

– większa otwartość na inność (np. LGBTQ+)

– social media

– internet

– telefonia komórkowa

– polski paszport – zamiast wiz do wszystkich państw (oprócz KS), bezwizowy wjazd do ok 188 państw i terytoriów

– studia zagranicą kiedyś dostępne tylko dla kleryków; dziś Erasmus

– eksplozja liczby uniwersytetów (zwłaszcza w krajach Południa)

– eksplozja ludności w krajach Południa

– dziś autostradowe toalety czystsze w Polsce niż w Niemczech

– dwa programy TVP; dziś ile stacji tv? Kilkaset?

– w Polsce Newsweek dostępny tylko w kantynie ambasady USA, dziś w każdym kiosku

– pojawienie się wszechobecnych reklam zamiast pustych sklepów i kolejek

– zanik popularnych 40 lat temu słów – np kolejki społeczne, “podanie”, kartki, “załatwiłem”

– postęp medycyny (np AIDS/HIV stał się uleczalny)

– 80-latek nie musi jeszcze być staruszkiem

– nie został skutecznie dostosowany wiek emerytalny

– więcej dóbr, większy komfort życia, więcej wolności, ale chyba poziom szczęścia nie wzrósł

– laicyzacja i ogromny spadek wizerunku kościoła w Polsce

– na Zachodzie Europy, kościoły zamieniane w muzea, sklepy, lofty, a choćby w … bary

– szybkie rozprzestrzenianie się Islamu w krajach Południa

– brak autorytetów

– krótki cykl życia news’ów, wydarzeń, hitów muzyki, itp

Gospodarcze

– rozwój Chin (40 lat temu biedny kraj, głodujących ludzi na zacofanych wsiach)

– zastój Japonii

– rozkwit Bliskiego Wschodu (po boomie olejowym lat 70-tych)

– rozkwit Azjatyckich Tygrysów

– globalizacja (korporacje, ale też popkultura, ubiór, język angielski, lifestyle)

– wzrost dobrobytu (nawet w krajach Trzeciego Świata, nie liczymy już # pralek, komputerów, samochodów itp. na 1000 mieszkańców)

– Ziemia stała się małą wioską (powszechność latania samolotami, podróżowania, szybkość podróżowania informacji, powszechność migracji)

– rozkwit Polski – 40 lat temu PKB per capita Polski o 30% niższy niż PKB Ukrainy; w 2022 roku (przed wybuchem wojny) 3-krotnie (!) wyższy

– silna złotówka – kiedyś w pośpiechu kupowaliśmy dolary i marki po czarnorynkowym kursie; dziś nie chcemy wejść do strefy Euro

– infrastruktura – Okęcie to był mały budyneczek, lotniska regionalne to małe baraczki

– w PL pojawił się rynek najmu mieszkań (40 lat temu posiadanie więcej niż jednego mieszkania było nielegalne)

– nowoczesne budownictwo (choć regres w liczbie oddawanych M oraz w funkcjonalności osiedli mieszkaniowych)

– dziś ceny najmu w złotówkach; kiedyś denominowane tylko w $$$

– zanik Pewex’u, Baltony, Cepelii,

– zanik Central Handlu Zagranicznego (kiedyś tylko one miały licencje na eksport i import)

– w latach 80-tych w Polsce istniały cła wywozowe!

– zanik ochotniczych hufców pracy

– profesjonalne, a nie obowiązkowe wojsko

– zupełnie nowe zawody – marketingowiec, audytor, influencer, celebryta

– zanik starych – cinkciarz, skoczek (czy tak się nazywali goście sprzedający bilety pod kinami?), szatniarz, palacz (w kotłowniach)

Środowisko

– z centrów polskich miast zniknęły kopcące kominy fabryczne

– katalizatory zamiast błękitno-czarnych oparów z aut

– czyste rzeki, w których pojawiły się znów ryby

– w Polsce coraz bardziej dwie pory roku zamiast czterech

– odmalowane fasady kamienic

– zanika ogrzewanie mieszkań węglem, na ulicach nie widać furmanek z węglem

– świadomość klimatyczna, OZE

– z drugiej strony, po co w Polsce klima w autach? (za parę lat stanie się normą niestety również w mieszkaniach)

Sportowe

– koniec Wyścigu Pokoju

– pojawienie się Ligi Mistrzów

– mizerne wyniki polskich sportowców i olimpijczyków (nieliczne wyjątki)

– ruch paralimpijski

– ogromne pieniądze w sporcie – miliardowe transfery, setkimilionowe kontrakty)

– w drużynach piłkarskich (siatkarskich, itp) coraz mniej zawodników z miasta (a kiedyś choćby dzielnicy) klubu

– mali chłopcy nie kopią piłki na podwórkach

Co jeszcze dodałbyś do tej listy istotnych zmian? Bo pomijam wiele mniej istotnych zmian jak np wygląd dowodów osobistych, brak stemplowania miejsca pracy, zmiany nazw ulic i placów, ładniejsze opakowania w sklepach, większy wybór, itp