3 tygodni temu
Zakończył się właśnie mecz o mistrzostwo świata w szachach. Nowym – osiemnastym – mistrzem globu został Dommaraju Gukesh z Indii. W grudniu 2024 pokonał w decydującym pojedynku dotychczasowego mistrza, którym był przez dwa lata Chińczyk Ding Liren.
Gukesh to cudowne dziecko szachów, najmłodszy w historii, gdyż zaledwie 18-letni szachowy mistrz świata. Już w wieku 13 lat został szachowym arcymistrzem.
Jest też istotny akcent polski: okazuje się, iż w sztabie trenerów i sekundantów nowego mistrza świata znalazło się aż czterech arcymistrzów z Polski: Grzegorz Gajewski, Jan Krzysztof Duda, Radosław Wojtaszek i Jan Klimkowski. Do sukcesu Hindusa przyczynili się więc również szachiści polscy[1].
*****
Co więcej, męska drużyna z Indii – a w jej składzie grał obecny mistrz świata – we wrześniu 2024 w Budapeszcie sięgnęła po tytuł mistrza olimpijskiego. Na tej samej olimpiadzie złoty medal zdobyły też indyjskie szachistki. Indie stały się szachową potęgą! Jako ciekawostkę podam, iż w meczu kobiet Indie – Polska padł na tejże olimpiadzie wynik 1,5 : 2,5 – polska drużyna wygrała z późniejszymi mistrzyniami! Nie wystarczyło to jednak do medalu, po przegranej w ostatniej rundzie z Gruzją polskie szachistki uplasowały się (dopiero) na dziewiątym miejscu.
******
Gukesh nie jest pierwszym Hindusem z mistrzowską koroną.
Mistrzem świata (w latach 2000 -2002 i 2007-2013) w szachach był bowiem Viswanathan Anand. I Gukesh i Anand pochodzą z kraju, który uznawany jest za kolebkę szachów. To w Indiach narodziła się królewska gra, stamtąd przedostała się – już przed rokiem 1000 – za pośrednictwem Arabów do Europy[2].
******
Czy w historii zmagań o tytuł indywidualnego mistrza świata w szachach triumfował kiedyś Polak? Niestety nie, choć kilka do pełnego sukcesu zabrakło.
Bliski zdobycia tytułu pierwszego mistrza świata był urodzony w Lublinie polsko-niemiecko-brytyjski szachista Johannes Zukertort, który w roku 1886 przegrał mecz o tytuł pierwszego mistrza świata w szachach z Wilhelmem Steinitzem, szachistą czeskim reprezentującym Austrię. Cierpiący na depresję Zukertort zmarł w roku 1888 w Londynie w wieku zaledwie 46 lat.
Blisko sięgnięcia po tytuł mistrzowski był również polski szachista (podobnie jak Zukertort żydowskiego pochodzenia) Akiba Rubinstein, który w latach przed I wojną światową uchodził za najsilniejszego szachistę świata[3]. Nie było mu jednak dane powalczyć o tytuł mistrza globu z panującym wówczas na tronie Niemcem Emanuelem Laskerem, który – a pozwalały na to ówczesne przepisy – jako warunek przystąpienia do meczu stawiał bardzo rygorystyczne warunki finansowe, a tych Rubinstein nie był w stanie spełnić. Bowiem w tamtym czasie nie było jeszcze jednolitego systemu wyłaniania pretendentów do walki o szachowy tron. Ostatecznie szanse naszego szachisty pogrzebał wybuch I wojny światowej oraz jego późniejsze problemy zdrowotne (podobne do tych u Zukertorta). Emanuel Lasker pochodzący z położonego w dzisiejszym województwie zachodniopomorskim Barlinka to drugi w historii, a przy tym najdłużej panujący oficjalny szachowy mistrz świata, piastował ten tytuł przez 27 lat, w latach 1894 – 1921[4].
Obecnie najlepszym polskim zawodnikiem jest Jan Krzysztof Duda, który od lat utrzymuje się w światowej czołówce. Był tegorocznym uczestnikiem wąskiego grona turnieju pretendentów, na którym, jak wiadomo, prawo do bezpośredniej walki o koronę zdobył Gukesh.
Duda plasuje się w szachach klasycznych w drugiej dziesiątce najlepszych zawodników na świecie, i jest w czołowej dziesiątce w kategorii szachów błyskawicznych.
*****
A i tak za najsilniejszego szachistę świata, mówi się nawet, iż w całej historii szachów, uznawany jest w dalszym ciągu – mimo iż wycofał się dwa lata temu z obrony tytułu mistrzowskiego – szachista norweski 34-letni Magnus Carlsen.
[2] Historia szachów w 50 ruchach (omówienie) | Przegląd Dziennikarski
[3] Arcymistrz szachowy Akiba Rubinstein – triumfy i porażki | Przegląd Dziennikarski
[4] Emanuel Lasker – szachista, naukowiec, człowiek wielu talentów | Przegląd Dziennikarski
