Innowacje młodych naukowców mogą wpłynąć na zrównoważony rozwój przemysłu chemicznego

23 godzin temu

– Chemia w Polsce jest w bardzo dobrej kondycji.

Jesteśmy w światowej czołówce, jeżeli patrzymy na proces i wyniki ewaluacji nauki w polskich jednostkach naukowych. Mierzymy się z największymi jednostkami na świecie i bardzo często jesteśmy na przodzie peletonu tego wyścigu. Według mnie mamy bardzo dobrą przyszłość, jeżeli oczywiście finansowanie nauki, badań podstawowych i badań translacyjnych w Polsce będzie wzrastać – mówi agencji Newseria dr hab. Adam Kubas, dyr. Instytutu Chemii Fizycznej w PAN.

15. edycja konkursu Złoty Medal Chemii

Zastosowanie lustrzanych odbić materiałów w walce z fałszerstwami, badanie mechanizmów reakcji komórek na stres oksydacyjny i ich zachowanie w trakcie śmierci komórkowej czy projektowanie nowych cząsteczek do stosowania w nowoczesnej antynowotworowej terapii fotodynamicznej – to prace, które znalazły uznanie jurorów 15. edycji konkursu Złoty Medal Chemii organizowanego przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i firmę DuPont. Organizatorzy podkreślają, iż młodzi naukowcy już teraz wpływają na innowacyjny obraz sektora chemicznego w Polsce i mogą się także przyczynić do rozwoju światowej branży. Dlatego ich badania wymagają wsparcia i promocji.

W 2024 r. w sektorze chemicznym działało blisko 12,5 tys. firm, w których zatrudnionych było 340 tys. osób

Jak wynika z raportu „Przemysł chemiczny w Polsce”, przygotowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego (PIPC), w 2024 roku w sektorze tym działało blisko 12,5 tys. firm, w których zatrudnionych było 340 tys. osób. Polski przemysł chemiczny wytworzył produkty o wartości około 442 mld zł, czyli 17,7% łącznej wartości sprzedanej polskiej produkcji przemysłowej. Jest to jeden z kluczowych sektorów krajowego przemysłu, na który składają się produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, produkcja wyrobów farmaceutycznych oraz produkty rafinacji ropy naftowej.

Według raportu PIPC nakłady inwestycyjne ogółem w przemyśle chemicznym w 2023 r. wyniosły 25,5 mld zł, a rok później – 20,8 mld zł, przy czym jest to wartość oszacowana na podstawie danych przejściowych ze względu na ich niepełną zbiorowość.

Konkurs Złoty Medal Chemii organizowany przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i firmę DuPont

– Bez wątpienia praca naukowców w przemyśle chemicznym to fundament działania tego sektora. Wpływa ona na jej innowacyjność i dopływ do niej nowych technologii. To jest również odpowiedź na globalne wyzwania, takie jak zrównoważony rozwój i ochrona środowiska. Praca naukowców przyczynia się do tego, iż nowe rozwiązania są jeszcze lepszej jakości, a proces produkcyjny jest bardziej zrównoważony i mniej wpływa na nasze środowisko naturalne – podkreśla Tomasz Redzimski, dyr. generalny DuPont Polska.

Eksperci widzą tu szczególną rolę dla młodych naukowców i podkreślają konieczność wsparcia dla ich badań i innowacji. Jednym z narzędzi, które mają promować pomysły młodych badaczy, jest konkurs Złoty Medal Chemii organizowany przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i firmę DuPont.

Wpływ młodych naukowców na przyszłość, rozwój świata i globalnych trendów jest absolutnie kluczowy

– Młodzi naukowcy to przyszłość tej branży. Nie ma wątpliwości, iż oni mają odwagę, żeby przekraczać granice, poszukiwać nowych rozwiązań, wspierać innowacje technologiczne i produkcyjne w sektorze chemicznym. Wpływ młodych naukowców na przyszłość, rozwój świata i globalnych trendów jest absolutnie kluczowy. Trzeba stworzyć dla nich odpowiednie środowisko, platformę do działań, dać im możliwości, by rozwinęli skrzydła i w przyszłości stanowili o tym, jakie trendy będą powstawały w tym sektorze – podkreśla Tomasz Redzimski.

– To już 15. edycja konkursu. Widzimy, iż pasja w młodych ludziach kwitnie. Widzimy też coraz większy udział projektów współfinansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. To finansowanie daje im szansę rozwinąć skrzydła pod opieką doskonałych naukowców – podkreśla dr hab. Adam Kubas.

Tegoroczna edycja konkursu Złoty Medal Chemii przyciągnęła rekordową liczbę aplikacji

Do tegorocznej edycji konkursu wpłynęło 61 prac z 15 polskich uczelni, które zostały napisane i obronione w roku akademickim 2024/2025. To o 8 więcej niż w roku ubiegłym. Prace dotyczyły dziedziny chemii, ale zgłoszono też te z pogranicza chemii i biologii lub chemii i fizyki.

– Tegoroczna edycja konkursu Złoty Medal Chemii przyciągnęła rekordową liczbę aplikacji – wcześniej średnio mieliśmy ich między 40 a 50. Ich dziedziny są bardzo różne i dotyczą różnych obszarów chemii, mamy zarówno prace w wysokim aspekcie aplikacyjnym, jak i prace czysto poznawcze, takie jak praca, która zdobyła Złoty Medal Chemii. Jest też dużo prac z zakresu pogranicza chemii i biologii, jak laureaci Srebrnego i Brązowego Medalu – mówi prof. Robert Nowakowski, koordynator konkursu, ekspert Instytutu Chemii Fizycznej w PAN.

Materiały chiralne mają swoje lustrzane odbicia, które nie są identyczne

Laureatem Złotego Medalu Chemii 2025 został Mateusz Zarzeczny reprezentujący Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Swoją pracę „Wielopoziomowa kontrola adekwatności chiroptycznych w morfologicznie chiralnych fazach ciekłokrystalicznych” napisał pod opieką naukową dr. hab. Wiktora Lewandowskiego. – To praca o nowych materiałach o bardzo ciekawych adekwatnościach, co więcej, o kontrolowaniu syntezy takich materiałów o adekwatnościach chiralnych przez cząsteczki, które są achiralne – tłumaczy prof. Robert Nowakowski.

Materiały chiralne mają swoje lustrzane odbicia, które nie są identyczne. Taka cecha może wpływać np. na to, jak materiał oddziałuje ze światłem czy innymi cząsteczkami. Z kolei odbicia materiałów achiralnych są identyczne i zachowują się symetrycznie w wielu procesach fizycznych i chemicznych.