Haile Gebrselassie – od biegającego boso do szkoły po wielkiego mistrza maratonu

Haile Gebrselassie jest uważany za jednego z najlepszych biegaczy długodystansowych wszech czasów. Również w naszym rankingu na najwybitniejszych biegaczy świata zdobył pierwsze miejsce. W swojej karierze zdobył niezliczoną ilość tytułów i biegowych trofeów, zaczynając od biegania boso do szkoły. Jak z młodzieńca, który opiekował się krowami i owcami, wielki mistrz trafił do biegowego świata? Jak rozwijała się jego biegowa kariera i ile faktycznie rekordów pobił Halile Gebrselassie?

Etiopczyk biegał od 800 metrów do maratonu, w hali, na stadionie, ulicy, w biegach przełajowych. Pobił 61 rekordów krajowych, ale przede wszystkim ustanowił 27 rekordów świata. Jest dwukrotnym złotym medalistą olimpijskim i czterokrotnym mistrzem świata w biegu na 10000 metrów, ale również czterokrotnym mistrzem świata w hali.

Po udanej karierze w biegach na bieżni przyszła kolej na biegi uliczne. W 2008 roku, w wieku 35 lat, Haile Gebrselassie ustanowił maratoński rekord świata na Maratonie Berlińskim (2:03:59). Rekord był niepobity przez trzy lata. Dziś Haile jest także odnoszącym sukcesy biznesmenem. Jest m.in. właścicielem sieci hoteli w Etiopii. Tuż po zakończeniu kariery, w 2016 roku, został szefem etiopskiej federacji lekkoatletycznej. Mimo zakończenia kariery sportowej dalej jest twarzą marki adidas i często udziela się podczas imprez współorganizowanych przez niemiecką firmę. W Herzogenaurach gdzie mieści się siedziba adidas, ma wręcz status legendy, a na zdjęcia, czy buty, w których startował, można natknąć się na każdym kroku. W kwietniu podczas Adizero Road to Records był także jednym z prelegentów, opowiadając o swojej karierze i tajemnicy Etiopskich biegów.

Wczesne życie

Haile Gebrselassie urodził się w Oromii, 18 kwietnia 1973 roku, chociaż jak w przypadku wielu afrykańskich biegaczy data jest raczej umowna. Jest dziesiątym dzieckiem w swojej rodzinie. Haile zaczął biegać w młodym wieku, ponieważ chodził do szkoły oddalonej o 10 kilometrów od domu. Rzekomo codziennie biegał 10 kilometrów do szkoły, boso. Ta sama droga czekała go w drodze powrotnej. Sam jednak z uśmiechem kwituje te historie ani ich nie potwierdza, ani nie zaprzecza. Kiedy nie był w szkole, opiekował się krowami i owcami oraz pomagał ojcu w gospodarstwie, również spędzając mnóstwo czasu w nogach. W wieku zaledwie siedmiu lat podczas olimpiady w Moskwie Haile usłyszała w radiu o zwycięstwie innego mistrza Etiopii, Mirtusa Yeftera, który został złotym medalistą olimpijskim w biegu na 10 000 metrów. Zainspirowało go to i marzył, by pewnego dnia sam zostać złotym medalistą. Haile mówi, iż był to moment, w którym zdał sobie sprawę, iż bieganie może pomóc mu dokonać wielkich rzeczy w jego życiu. Idąc w ślady starszego brata, Haile dołączył do szkolnej drużyny lekkoatletycznej. Jego ojciec sprzeciwiał się temu, by synowie zostali biegaczami, uważając, iż to strata czasu. Haile był jednak zdeterminowany, by zostać mistrzem i podążać ścieżkami wielkich etiopskich sportowców, takich jak Abebe Bikila i Mirtus Yefter.

Kariera biegowa

Pierwszy raz, gdy Haile zdał sobie sprawę, iż jest utalentowanym biegaczem, pojawił się, jeszcze w szkole podstawowej. Wygrał wtedy pięciokilometrowy bieg, rywalizując z dużo starszymi od siebie chłopcami. Nikt nie spodziewał się, iż zwycięży i doradzono mu wycofanie się. Haile mówi, iż wygrana w tym konkretnym wyścigu dała mu pewność, iż jako sportowiec może przejść długą drogę.

W 1992 roku Haile zyskał międzynarodowe uznanie, wygrywając wyścigi na 5000 i 10 000 metrów podczas Mistrzostw Świata Juniorów w Seulu. W tym samym roku zdobył srebrny medal na Mistrzostwach Świata w biegach przełajowych odbywających się w Bostonie. W latach 1993-1999 cztery razy z rzędu zdobywał mistrzostwo świata na 10 000 metrów. W 1995 roku pobił rekordy świata na 10 000 i 5000. W 1996 roku Haile zdobył swój pierwszy złoty medal olimpijski na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie, urzeczywistniając marzenia z dzieciństwa.

Rok 1998 można uznać za jeden z najbardziej udanych dla Haile. Pobił rekordy świata w biegach halowych na 2000 i 3000 metrów, odzyskał swoje rekordy świata na 10 000 i 5000 metrów i zwyciężył w Złotej Lidze (poprzedniczce obecnej Diamentowej Ligi), wygrywając wszystkie wyścigi tego lata. W 1999 roku Haile zagrał w filmie „Endurance”. Grał oczywiście sam siebie. Film opowiada o jego zmaganiach, sile i determinacji, by stać się jednym z największych sportowców tamtych czasów, oraz o jego dążeniu do zdobycia złotego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie. W tym samym roku Haile wygrał wszystkie wyścigi, w których brał udział. Wygrał także wszystkie swoje wyścigi w 2000 roku i został złotym medalistą Igrzysk Olimpijskich w Sydney, broniąc mistrzostwa na 10 000 metrów. To czyni go trzecią osobą w historii, która obroniła zwycięstwo na 10 000 metrów na igrzyskach olimpijskich.

Na igrzyskach olimpijskich w Atenach w 2004 roku Haile starał się zostać pierwszym sportowcem na świecie, który zdobył trzy złote medale w trzech kolejnych igrzyskach olimpijskich na 10 000 metrów. Zajął piąte miejsce w wyścigu, który wygrał inny wielki Etiopczyk, Kenenisa Bekele.

Następnie Haile zakończył karierę stadionową i skupił się na biegach ulicznych w tym oczywiście na maratonie. Wygrał maraton w Amsterdamie w 2005 r., Berlinie w 2006 r., Fukuoce w 2006 r. oraz w Berlinie w 2007 r., gdzie pobił rekord świata. Następnie wygrywał maraton w Dubaju w 2009 r., Berlin w 2009 r. i ponownie Dubaj w 2010 roku. W tym samym roku ogłosił przejście na emeryturę po odpadnięciu z maratonu nowojorskiego z powodu kontuzji kolana. Jednak kilka dni później napisał na swoim Twitterze, iż ponownie rozważa swoją decyzję o przejściu na emeryturę i być może przebiegnie maraton na igrzyskach olimpijskich w Londynie w 2012 roku. Następnie wrócił do ścigania, wygrywając półmaraton w Wiedniu i Great Manchester Run w Anglii w 2011 roku. Jednak w tym samym roku podczas maratonu berlińskiego Haile spotkał się z kolejną porażką, schodząc z trasy. W tym samym biegu odebrano mu także rekord świata. Dokonał tego Patrick Makau. Nie udało mu się również dostać do reprezentacji Etiopii na Igrzyska Olimpijskie w Londynie w 2012 roku.

25-letnia kariera Haile zakończyła się przejściem na emeryturę w 2015 roku, kiedy zajął 16. miejsce w Great Manchester Run.

Mo Farah (z lewej strony), Kenenisa Bekele (w środku) Haile Gebrselassie (z prawej strony)

Haile jest ciągle blisko lekkoatletyki i krótko po zakończeniu kariery był prezesem Etiopskiej Federacji Lekkoatletycznej. Zrezygnował w listopadzie 2018 roku po dwóch latach urzędowania. W 2001 roku zorganizował pierwszą edycję Ethiopian Great Run, coroczny, cieszący się dużym uznaniem bieg na 10 kilometrów w Addis Abebie, w którym co roku biegają tysiące ludzi.

Obecnie Haile prowadzi kilka firm w Etiopii pod nazwą Haile & Alem International PLC. Działalność obejmuje sieć hoteli wypoczynkowych w różnych częściach kraju, plantacje kawy, eksport miodu. Działa także na rynku motoryzacyjnym i nieruchomości.

Cieniem na jego bogatej karierze i bardzo sympatycznym podejściu do kibiców kładzie się popieranie przez niego rządzącego w Etiopii wojskowego reżimu. Podczas konfliktu w Trigaju Gebreselassie opowiadał się za wojskowym rządem, który dokonywał ludobójstw na terenie graniczącym z Erytreą.